.jpg)
Nhắc về Ngọc trai người ta sẽ nghĩ ngay đến món đồ trang sức xinh đẹp và quý giá hay một nguyên liệu làm đẹp từ thời vua chúa xa xưa. Ngoài được biết đến với những công dụng như thế, ngọc trai còn là một vị thuốc quý trong Đông Y mang lại giá trị sức khỏe tích cực cho con người. Bài viết hôm nay sẽ giới thiệu cho bạn những thông tin bổ ích về loại dược liệu này!
Những đặc điểm của Ngọc trai
Giới thiệu về ngọc trai
Trong những cuốn tài liệu về Đông Y nhắc đến ngọc trai khác như Trân châu, Chân chu, Chân châu, Bạng châu, Châu tử, Liêm châu, Trai ngọc, Hạt ngọc trai,..
Ngọc trai có các tên khoa học gồm: Pteria Martensii ( Dunker), Cristaria plicata ( Leach), Anodonta woodiana ( Lea), Hyriopsis cumingii ( Lea).
Ngọc trai được liệt kê thuộc họ Trân châu- Aviculidae hay Pteridae.
Từ thời xưa, ngọc trai đã được biết đến và sử dụng như một mỹ phẩm tuyệt vời từ thiên nhiên ngăn ngừa lão hoá và làm trắng da hiệu quả. Có thể kể đến giai thoại Dương Quý Phi, trước kia dùng bột ngọc trai để tăng sức xuân và gìn giữ vẻ đẹp tuổi trẻ, nhờ đó mà bà giữ được sự sủng ái của vua Đường Minh Hoàng.
Ngày nay thì ngọc trai đã được ứng dụng phổ biến hơn trong cả những bài thuốc chữa bệnh cho con người. Vậy bạn có tò mò ngọc trai lấy từ đâu? Hình thành ngọc trai như thế nào? Ngọc trai chữa được bệnh gì? Chúng ta lần lượt giải đáp những thắc mắc này nhé!
Ngọc trai hình thành như thế nào?
Trước hết phải giới thiệu về trai- một loài động vật thân mềm, sống dưới nước có phần đầu bị tiêu giảm. Thân con trai thường mang màu hơi vàng và có chức năng giúp toàn thân có thể di chuyển được. Toàn thân con trai được bao bọc bởi 2 lớp vỏ cứng, có thể cử động khép mở theo nguyên lý cửa sổ nhằm kiếm thức ăn hoặc bảo vệ bản thân khi gặp nguy hiểm.
Sự hình thành ngọc trai là từ những vi sinh vật, hạt cát, sỏi, dị vật khi lọt vào phần thân con trai sẽ kích thích lớp niêm mạc ngoài của nó bài tiết ra một chất bọc lấy dị vật đó. Sau một thời gian sẽ trở thành ngọc trai.
Mô tả dược liệu Ngọc trai
Ngọc trai hay còn gọi là trân châu có kích thước phụ thuộc vào dị vật kích thích sự lắng đọng của xà cừ xung quanh. Thường nhỏ thì bằng hạt cải, to hơn thì khoảng cỡ hạt ngô.
Ngọc trai hầu hết thường không có dạng hình cầu hoàn hảo mà sẽ hơi thuôn hoặc có vài dị tật nhỏ. Chất cứng, rắn với lớp vỏ ngoài xà cừ thực óng ánh phản chiếu các ánh sáng khác nhau.
Ngọc trai ở đâu?
Người ta phân loại ngọc trai dựa trên đặc điểm sinh thái nơi chúng sống. Thường sẽ chia làm 2 loại là ngọc trai nước mặn và ngọc trai nước ngọt.
Với ngọc trai nước ngọt thì chúng sống phổ biến ở những vùng ao, hồ, sông, suối và những vùng có nước ngọt khác.
Ngọc trai nước mặn thì được tìm thấy ở ngoài biển, gồm các loài hàu, điệp,...Tại Việt Nam ngọc trai nước mặn thường được nuôi tại các địa phương như Nha Trang, Phú Quốc, đảo Cô Tô.
Việt Nam đã bắt đầu nghiên cứu nuôi trai lấy ngọc tại các vùng bể thuộc tỉnh Quảng Ninh.
Thành phần hoá học
Thành phần chính trong hạt ngọc trai là Calcium Carbonate chiếm tới 90%. Ngoài ra ngọc trai còn chứa các nguyên tố vi lượng tốt cho cơ thể con người như Natri, kẽm, đồng, manganèse, calcium phosphate ferric, magnesium carbonate,...
Ngọc trai nước ngọt thì chứa nhiều calcium carbonate và ít lượng magnesium carbonate hơn loại ngọc từ con trai sống ở vùng nước mặn.
Tác dụng dược lý của Ngọc trai
Tính vị, quy kinh
Trong các sách Đông Y ghi chép tính vị của Ngọc trai là vị ngọt mặn, tính hàn.
Dược liệu này quy vào các kinh Tâm, Can.
Tiến sĩ Võ Văn Chi đề cập đến dược liệu Ngọc trai trong cuốn “ Từ điển động vật- khoáng vật làm thuốc” rằng : “ Trân châu của ngọc trai chứa 91.72% Carbonat Calcium, 2.23% nước, 5.94% chất hữu cơ. Trân châu có vị ngọt mặn, tính hàn, có tác dụng trấn tâm an thần, tư âm tức phong, thanh nhiệt, truy đàm, khu ế minh, giải độc sinh cơ.”
Công dụng
Dược liệu ngọc trai nổi bật với các tác dụng như sau:
- Ngọc trai cung cấp canxi giúp phòng ngừa bệnh loãng xương, hỗ trợ phát triển chiều cao tối đa cho thanh thiếu niên.
- Ngọc trai giúp tăng cường sức khoẻ hệ miễn dịch của cơ thể, kéo dài tuổi thọ, giảm căng thẳng, mệt mỏi.
- Ngọc trai được dùng để ổn định huyết áp, lưu thông khí huyết trị các bệnh cao huyết áp, xơ vữa động mạch, tắc mạch máu não,..
- Sử dụng ngọc trai nhằm tăng cường chức năng hệ thần kinh hiệu quả.
- Ngọc trai giúp bảo vệ chức năng gan, phòng chống nguy cơ mắc bệnh sỏi thận.
- Ngọc trai có tác dụng an thần, giúp ngủ ngon hơn, giấc ngủ sâu hơn, tinh thần thoải mái hơn.
- Ngọc trai có khả năng điều tiết các cơ vùng mắt, tăng cường thị lực.
- Dùng ngọc trai tăng cường sự co bóp của tim, phòng chống các bệnh lý về tim.
- Phụ nữ sử dụng ngọc trai làm đẹp da, điều chỉnh nội tiết tố nhằm hỗ trợ các bệnh về kinh nguyệt.
- Ngọc trai giúp điều tiết lượng đường trong máu, phòng chống tiểu đường, béo phì,..
Sử dụng Ngọc trai như thế nào?
Cách thu hoạch dược liệu Ngọc trai
Từ những năm 1900, ngọc trai được biết đến là một món đồ trang sức quý hiếm chỉ dành cho những gia đình giàu có và giới hoàng gia, quý tộc.
Vào khoảng thời gian trước thế kỷ 20 thì phương thức thu lấy hạt ngọc trai phổ biến nhất là lặn mò con trai dưới đáy sông, biển. Không phải tất cả các con trai/sò đều có thể tạo ra ngọc. Và đồng thời không phải loại ngọc nào cũng có giá trị dược tính cao.
Phương thức lặn mò ngọc trai này cũng từng được nhắc nhiều trong sử sách Việt Nam. Điển hình ở tác phẩm Bình Ngô Đại Cáo, Nguyễn Trãi đã tố cáo quân xâm lược nhà Minh đã ép buộc người dân Việt Nam xuống biển mò ngọc trai để cống nộp cho nhà Minh.
Hiện nay thì việc thu ngọc trai tự nhiên cũng được các nước áp dụng. Úc là một trong những nước duy trì đội tàu lặn mò ngọc trai để nuôi những con trai có khả năng cho ngọc.
Hầu như các ngọc trai trên thị trường đều được sản xuất bằng hình thức nuôi cấy thủ công. Người ta thường cấy nhân vào bên trong con hàu/trai có khả năng tạo ngọc. Sau 12-18 tháng thì thu hoạch lấy ngọc trai.
Ngọc trai thường được dùng để làm đồ trang sức mang tính thẩm mỹ cao.
Cách bào chế dược liệu Ngọc trai
Trong Đông y người ta thường có phương pháp mài ngọc trai thành bột mịn để làm dược liệu đồng thời giữ được dược tính của chúng.
Cách bào chế được Trung thảo dược đại toàn ghi chép lại như sau: Lấy trân châu rửa sạch, dùng vải gói thật kỹ. Thêm đậu hũ và nước đun lên trong khoảng 2 giờ đồng hồ rồi lấy ra, rửa lại lần nữa sau đó giã vụn, thêm ít nước, nghiền thành dạng bột cực mịn và khô ráo là được.
Các bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu Ngọc trai
Sau đây là những bài thuốc dân gian được lưu truyền từ dược liệu Ngọc trai:
Bài thuốc 1: Chữa can huyết hư ( mờ mắt, mắt yếu, thị lực giảm,..)
Chuẩn bị: 20g Trân châu, 12g Thương truật, 1 gan gà.
Cách làm: Đun các thành phần trên để ăn trong ngày.
Bài thuốc 2: Ngọc trai trị trẻ em sốt co giật, kinh phong, người lớn hồi hộp mất ngủ.
Chuẩn bị: 10g mỗi vị Trân châu, Ngưu hoàng.
Cách làm: Tán các dược liệu thành bột mịn trộn đều. Mỗi ngày uống 0.5g, chia làm 2-3 lần hoà uống cùng nước ấm.
Bài thuốc 3: Ngọc trai trị nhọt đầu đinh.
Chuẩn bị: 0.8g Trân châu, 7.2g Nhi trà, 4.8g Ngưu hoàng, 3.2g Thần sa, dầu Yên chỉ.
Cách làm: Tán các dược liệu trên thành bột mịn rồi trộn với dầu Yên chỉ. Khi dùng thì lấy kim khêu phần đinh nhọt của mụn đầu đinh rồi rắc phần hỗn hợp thuốc vừa trộn vào chỗ đã khêu.
Bài thuốc 4: Ngọc trai chữa bệnh phong dương nội động, ngủ không yên giấc.
Chuẩn bị: 12g Trân châu, 20g mỗi vị Đương quy, Thục địa, Nhân sâm, Táo nhân, Bá tử nhân, Trầm hương, Long cốt; 10g Tê giác, mật vừa đủ.
Cách làm: Nghiền các dược liệu trên thành dạng bột mịn rồi trộn với mật thành hỗn hợp dính. Viên hỗn hợp lại thành hoàn băng hạt ngô. Mỗi lần dùng lấy 40-50 hoàn uống với nước Kim ngân và Bạc hà.
Phương pháp làm đẹp từ Ngọc trai
- Bột ngọc trai trị mụn:
Chuẩn bị: bột ngọc trai, bột đậu xanh, lòng trắng trứng gà.
Cách làm: Trộn các thành phần thành hỗn hợp đắp lên mặt trong vòng 15-20 phút thì rửa sạch với nước ấm. Tuần đắp 2 lần.
- Bột ngọc trai ngăn ngừa lão hoá, giảm nếp nhăn:
Chuẩn bị: 1 thìa bột ngọc trai, 1 quả chuối chín, 2 thìa thịt quả bơ, 2 thìa nước trà xanh.
Cách làm: Xay các nguyên liệu trên thành hỗn hợp đắp lên mặt trong vòng 15-20 phút rồi rửa sạch với nước ấm. Dùng 3 lần/ tuần.
- Bột ngọc trai dưỡng ẩm cho da:
Chuẩn bị: Một thìa bột ngọc trai, nước trà xanh vừa đủ.
Cách làm: Trộn các nguyên liệu trên thành hỗn hợp rồi đắp lên mặt trước khi đi ngủ. Sau 10 phút thì rửa sạch lại với nước.
- Bột ngọc trai hỗ trợ điều trị và xoa dịu da cháy nắng.
Chuẩn bị: 1 phần bột ngọc trai, 2 phần nước ép lô hội.
Cách làm: Trộn thành hỗn hợp rồi đắp lên phần da bị tổn thương để trong 15-20 phút. Sau đó rửa sạch lại với nước và thoa kem dưỡng ẩm.
Những lưu ý khi sử dụng Ngọc trai cần biết
Ngọc trai có nhiều công dụng như thế nhưng khi sử dụng với đối tượng không phù hợp thì sẽ làm giảm tác dụng của dược liệu. Dưới đây là những người không nên sử dụng ngọc trai:
- Người không thực hoả, tà nhiệt.
- Người có hiện tượng dị ứng khi dùng hải sản.
- Người khó tiêu, đầy hơi.
